kpi nədir

KPI (Əsas Performans Göstəricisi) bir şirkətin və ya layihənin uğurunu ölçmək üçün istifadə edilən kritik, kəmiyyət baxımından ölçülə bilən bir göstəricidir. Kpi-lar müəyyən bir hədəfə çatmağı və ya bir performansı ölçməyi məqsəd qoyur. Məsələn, bir satış komandasının KPI-sı satışların miqdarı, bir layihənin KPI-sı isə layihənin vaxtında tamamlanma nisbəti ola bilər. Bu göstəricilər, biznes məqsədlərinə qarşı uzunmüddətli performansı qiymətləndirməyə kömək edir.

KPI-lar niyə vacibdir?

kpi niyə vacibdir

KPI-lar şirkətin və ya layihənin uğurunu ölçmək üçün vacib bir vasitədir və ümumiyyətlə şirkətin strateji hədəflərinə çatmasına kömək edir. KPI-ların müəyyənləşdirilməsi bir neçə səbəbdən kritik əhəmiyyətə malikdir:

Performansın ölçülməsi və təkmilləşdirilməsi: 

KPI-lar hədəflərin nə qədər dəqiq yerinə yetirildiyini izləməyə və lazım gəldikdə dəyişikliklər etməyə imkan verir. Onlar cari performans səviyyələrini və biznesin olması lazım olan yerdə olub-olmadığını aydın şəkildə göstərir.

Məlumat əsaslı qərarlar: 

İntuisiyaya deyil, aydın və əlaqəli ölçülərə əsaslanaraq ağıllı qərarlar qəbul etməyə imkan verir. KPI-lar əməliyyat qrafiklərinin mürəkkəb təbiətini kiçik, idarə oluna bilən səviyyələrə endirərək qərar qəbul etmə proseslərinə kömək edir.

Strateji uyğunluq: 

Doğru KPI-lardan istifadə etmək gündəlik tapşırıqların daha geniş təşkilati hədəflərlə mənalı şəkildə əlaqələndirilməsini təmin edir. Onlar komandaların ümumi təşkilati məqsədləri dəstəkləməsini təmin edir.

Hesabatlılığın artırılması: 

KPI-lar işçiləri məsuliyyətli tutmağa kömək edir. Onlar statistika ilə dəstəklənir və işçilər arasında ayrı-seçkilik etmir.

Təkmilləşdirmə sahələrinin müəyyənləşdirilməsi: 

Şirkətin və ya layihənin nə qədər qüsursuz işlədiyini müşahidə etmək və lazım gəldikdə dəyişikliklər etmək mümkündür.

Kpi-lar necə müəyyən edilir?

KPI-lar bir şirkətin və ya layihənin məqsədlərinə çatması üçün lazım olan hədəfləri müəyyən etmək üçün istifadə olunur. KPI-lar müəyyən edilərkən aşağıdakı meyarlar nəzərə alınmalıdır:

Ölçülə bilən: 

KPI-lar ölçülə bilən olmalıdır. Məsələn, bir layihənin tamamlanma nisbəti ölçülə bilən ola bilər, lakin işçilərin məmnuniyyət  birbaşa ölçülə bilən deyil.

Əlaqəli:

KPI-lar hədəfləri ölçmək üçün uyğun ölçülər olmalıdır. Məsələn, bir satış komandasının hədəfi satışların miqdarını artırmaq ola bilər. Bu hədəfi ölçmək üçün satış miqdarını ölçən bir KPI müəyyən edilə bilər.

Vaxtlı: 

KPI-lar müəyyən bir zaman dilimində ölçülməlidir. Məsələn, bir layihənin tamamlanma nisbəti aylıq olaraq ölçülə bilər.

Aydın Məqsədlərin Təyin Edilməsi:

KPI-lar təşkilatın uğuruna bağlı əsas biznes məqsədlərinə bağlı olmalıdır. Müvəffəqiyyətin nə demək olduğunu müəyyənləşdirmək və necə ölçüləcəyinə qərar vermək lazımdır.

Kommunikasiya: 

İşçilər təşkilatın KPI-larını anlamalı və onlarla razılaşmalıdırlar. Məqsədlərin niyə vacib olduğunu və necə əldə ediləcəyini izah etmək kritikdir.

Davamlı Baxış: 

KPI-ların müvafiq və aktual olmasını təmin etmək üçün müntəzəm olaraq nəzərdən keçirilməlidir. Biznes mühiti daim dəyişir, bu da KPI-ların tənzimlənməsini tələb edə bilər.

KPI növləri nələrdir?

KPI-lar bir çox fərqli növdə ola bilər və hər şirkətin və ya layihənin ehtiyaclarına görə dəyişə bilər.Ən geniş yayılmış KPI növləri bunlardır:

Strateji KPI-lar

Bu, şirkətin ümumi sağlamlığını və performansını əks etdirən ən yüksək səviyyəli göstəricilərdir. İcraedici səviyyədə istifadə olunur. Məsələn: İnvestisiyanın geri dönüşü (ROI), mənfəət marjası, ümumi şirkət gəliri.

Əməliyyat KPI-ları

Bu KPI-lar daha qısa müddətli bir çərçivəyə yönəlmişdir (aylıq, hətta günlük) və müxtəlif prosesləri, seqmentləri və ya coğrafi yerləri təhlil edərək şirkətin performansını ölçür. Məsələn: istehsal sürəti, istehsal xərcləri, sifarişlərin işlənmə sürəti.

Funksional KPI-lar

Şirkət daxilində xüsusi şöbələrə və ya funksiyalara fokuslanan KPI-lardır. Məsələn, maliyyə şöbəsi üçün ümumi mənfəət marjası; İT şöbəsi üçün problem həll etmə müddəti və ya sistemin işləmə müddəti.

Qabaqcıl və Geridəqalan KPI-lar

Qabaqcıl KPI-lar: Gələcəkdə baş verəcək bir dəyişikliyi göstərir və nəticələrə təsir etməyə kömək edir. Məsələn, gündəlik kalori qəbulu gələcək çəki itkisini proqnozlaşdıra bilər.

Geridəqalan KPI-lar: Artıq baş vermiş bir dəyişikliyi və ya keçmiş hərəkətlərin nəticələrini ölçür. Məsələn, cari bədən çəkisi keçmiş qidalanma və idman vərdişlərini əks etdirir.

Şöbələr üzrə vacib KPI nümunələri 

1. Maliyyə KPI-ları

Maliyye kpi

Şirkətin maliyyə vəziyyətini, gəlir-gider balansını və rentabelliyini ölçür.

  • Satışların miqdarı (Sales Volume): Müəyyən dövrdə reallaşdırılan ümumi satışların sayı və ya dəyəri.
  • Mənfəət marjası (Profit Margin): Xalis mənfəətin ümumi gəlirə nisbəti.
  • Pul axını (Cash Flow): Müəyyən dövrdə şirkətə daxil olan və çıxan pul vəsaitinin miqdarı.
  • Ümumi gəlir-xərc cədvəlləri (Revenue vs. Expense): Gəlirlər və xərclərin müqayisəli analizi.
  • Xalis mənfəət marjası (Net Profit Margin): Vergilər və xərclər çıxıldıqdan sonra qalan gəlir nisbəti.
  • Əməliyyat pul axını (Operating Cash Flow): Əsas əməliyyat fəaliyyətlərindən əldə edilən xalis pul vəsaiti.

2. Satış KPI-ları

satış kpi

Satış şöbəsinin performansını və gəlir gətirmə qabiliyyətini ölçür.

  • Yeni müştəri nisbəti (New Customer Rate): Müəyyən dövrdə cəlb olunan yeni müştərilərin ümumi müştərilərə nisbəti.
  • Satış dövrünün uzunluğu (Sales Cycle Length): İlk təmasdan satışın bağlanmasına qədər keçən orta müddət.
  • Ümumi satış həcmi (Total Sales Volume): Satışdan əldə olunan ümumi dəyər və ya miqdar.
  • Yeni potensial müştərilər (New Leads Generated): Satış imkanları yaradan yeni əlaqələrin sayı.
  • Ortalama müştəri dəyəri (Average Customer Value): Hər bir müştərinin şirkətə gətirdiyi orta gəlir miqdarı.

3. Marketinq KPI-ları

marketing kpi

Marketinq fəaliyyətlərinin effektivliyini və ROI-ni (Return on Investment) ölçür.

  • Veb-saytda keçirilən vaxt (Average Session Duration): İstifadəçilərin saytda keçirdiyi orta müddət.
  • Aylıq veb-sayt trafiki (Monthly Website Traffic): Müəyyən ay ərzində sayta daxil olan unikal ziyarətçilərin sayı.
  • Sosial media qarşılıqlı əlaqəsi (Social Media Engagement): Bəyənmə, şərh, paylaşma və kliklənmə nisbətləri.
  • Kliklənmə nisbəti (CTR – Click Through Rate): Reklama və ya linkə klik edənlərin, onu görənlərə nisbəti.
  • Email açılma nisbəti (Email Open Rate): Göndərilən email kampaniyalarının açılma faizi.
  • Konversiya nisbətləri (Conversion Rate): Saytda müəyyən məqsədin (satınalma, qeydiyyat və s.) tamamlanma faizi.

4. Müştəri Xidmətləri KPI-ları

müşteri xidmeti kpi

Müştəri məmnuniyyətini və xidmət keyfiyyətini ölçür.

  • Müştəri məmnuniyyəti dərəcəsi (CSAT – Customer Satisfaction Score): Müştərilərin xidmətdən nə dərəcədə razı qaldığını ölçən göstərici.
  • Müştəri loyallığı nisbəti (NPS – Net Promoter Score): Müştərilərin şirkəti başqalarına tövsiyə etmə ehtimalı.
  • Həll olunan sorğu sayı (Tickets Resolved): Müəyyən dövrdə həll edilən müştəri müraciətlərinin sayı.
  • Ortalama cavab müddəti (Average Response Time): Müştəri sorğularına cavab vermək üçün tələb olunan orta vaxt.

5. İnsan Resursları KPI-ları

hr kpi

İşçi məmnuniyyətini, heyət səmərəliliyini və kadr sabitliyini ölçür.

  • İşçi məmnuniyyəti (Employee Satisfaction): İşçilərin iş şəraitindən və mədəniyyətindən razılıq səviyyəsi.
  • İş yeri təhlükəsizliyi (Workplace Safety): İş yerində baş verən hadisə və qəzaların statistikası.
  • İşçilərin təlim saatları (Training Hours per Employee): Hər işçi üçün müəyyən dövrdə ayrılan təlim müddəti.
  • Könüllü işdən çıxma nisbəti (Voluntary Turnover Rate): İşçilərin könüllü olaraq şirkətdən ayrılma faizi.

KPI-lar Necə Hesablanır?

KPI hesablamaları biznesin spesifik hədəflərinə uyğun olaraq dəyişir. Addımlar:

  1. Hədəflərin müəyyənləşdirilməsi: Strateji və əməliyyat məqsədlərinin dəqiq müəyyən edilməsi.
  2. Metrikaların seçilməsi: Bu hədəflərə çatmaq üçün izləniləcək konkret ölçülərin müəyyən edilməsi.
  3. Məlumatların toplanması: CRM, ERP, analitika platformaları, sorğular və digər mənbələrdən məlumat toplamaq.
  4. Təhlil və hesabat: Toplanan məlumatları analiz etmək, KPI-ları hesablamaq və nəticələri müntəzəm olaraq izləmək.

KPI-lar təşkilatlara fəaliyyətlərinin effektivliyini qiymətləndirmək, zəif nöqtələri müəyyənləşdirmək və strateji qərarlar qəbul etmək üçün güclü alət təqdim edir. OnDigital agentliyi olaraq düzgün müəyyənləşdirdiyimiz KPI-lar sayəsində şirkətlər yalnız bu günü deyil, həm də gələcək inkişaf istiqamətlərini daha aydın görə bilərlər.