
KPI (Əsas Performans Göstəricisi) bir şirkətin və ya layihənin uğurunu ölçmək üçün istifadə edilən kritik, kəmiyyət baxımından ölçülə bilən bir göstəricidir. Kpi-lar müəyyən bir hədəfə çatmağı və ya bir performansı ölçməyi məqsəd qoyur. Məsələn, bir satış komandasının KPI-sı satışların miqdarı, bir layihənin KPI-sı isə layihənin vaxtında tamamlanma nisbəti ola bilər. Bu göstəricilər, biznes məqsədlərinə qarşı uzunmüddətli performansı qiymətləndirməyə kömək edir.
KPI-lar niyə vacibdir?

KPI-lar şirkətin və ya layihənin uğurunu ölçmək üçün vacib bir vasitədir və ümumiyyətlə şirkətin strateji hədəflərinə çatmasına kömək edir. KPI-ların müəyyənləşdirilməsi bir neçə səbəbdən kritik əhəmiyyətə malikdir:
Performansın ölçülməsi və təkmilləşdirilməsi:
KPI-lar hədəflərin nə qədər dəqiq yerinə yetirildiyini izləməyə və lazım gəldikdə dəyişikliklər etməyə imkan verir. Onlar cari performans səviyyələrini və biznesin olması lazım olan yerdə olub-olmadığını aydın şəkildə göstərir.
Məlumat əsaslı qərarlar:
İntuisiyaya deyil, aydın və əlaqəli ölçülərə əsaslanaraq ağıllı qərarlar qəbul etməyə imkan verir. KPI-lar əməliyyat qrafiklərinin mürəkkəb təbiətini kiçik, idarə oluna bilən səviyyələrə endirərək qərar qəbul etmə proseslərinə kömək edir.
Strateji uyğunluq:
Doğru KPI-lardan istifadə etmək gündəlik tapşırıqların daha geniş təşkilati hədəflərlə mənalı şəkildə əlaqələndirilməsini təmin edir. Onlar komandaların ümumi təşkilati məqsədləri dəstəkləməsini təmin edir.
Hesabatlılığın artırılması:
KPI-lar işçiləri məsuliyyətli tutmağa kömək edir. Onlar statistika ilə dəstəklənir və işçilər arasında ayrı-seçkilik etmir.
Təkmilləşdirmə sahələrinin müəyyənləşdirilməsi:
Şirkətin və ya layihənin nə qədər qüsursuz işlədiyini müşahidə etmək və lazım gəldikdə dəyişikliklər etmək mümkündür.
Kpi-lar necə müəyyən edilir?
KPI-lar bir şirkətin və ya layihənin məqsədlərinə çatması üçün lazım olan hədəfləri müəyyən etmək üçün istifadə olunur. KPI-lar müəyyən edilərkən aşağıdakı meyarlar nəzərə alınmalıdır:
Ölçülə bilən:
KPI-lar ölçülə bilən olmalıdır. Məsələn, bir layihənin tamamlanma nisbəti ölçülə bilən ola bilər, lakin işçilərin məmnuniyyət birbaşa ölçülə bilən deyil.
Əlaqəli:
KPI-lar hədəfləri ölçmək üçün uyğun ölçülər olmalıdır. Məsələn, bir satış komandasının hədəfi satışların miqdarını artırmaq ola bilər. Bu hədəfi ölçmək üçün satış miqdarını ölçən bir KPI müəyyən edilə bilər.
Vaxtlı:
KPI-lar müəyyən bir zaman dilimində ölçülməlidir. Məsələn, bir layihənin tamamlanma nisbəti aylıq olaraq ölçülə bilər.
Aydın Məqsədlərin Təyin Edilməsi:
KPI-lar təşkilatın uğuruna bağlı əsas biznes məqsədlərinə bağlı olmalıdır. Müvəffəqiyyətin nə demək olduğunu müəyyənləşdirmək və necə ölçüləcəyinə qərar vermək lazımdır.
Kommunikasiya:
İşçilər təşkilatın KPI-larını anlamalı və onlarla razılaşmalıdırlar. Məqsədlərin niyə vacib olduğunu və necə əldə ediləcəyini izah etmək kritikdir.
Davamlı Baxış:
KPI-ların müvafiq və aktual olmasını təmin etmək üçün müntəzəm olaraq nəzərdən keçirilməlidir. Biznes mühiti daim dəyişir, bu da KPI-ların tənzimlənməsini tələb edə bilər.
KPI növləri nələrdir?
KPI-lar bir çox fərqli növdə ola bilər və hər şirkətin və ya layihənin ehtiyaclarına görə dəyişə bilər.Ən geniş yayılmış KPI növləri bunlardır:
Strateji KPI-lar
Bu, şirkətin ümumi sağlamlığını və performansını əks etdirən ən yüksək səviyyəli göstəricilərdir. İcraedici səviyyədə istifadə olunur. Məsələn: İnvestisiyanın geri dönüşü (ROI), mənfəət marjası, ümumi şirkət gəliri.
Əməliyyat KPI-ları
Bu KPI-lar daha qısa müddətli bir çərçivəyə yönəlmişdir (aylıq, hətta günlük) və müxtəlif prosesləri, seqmentləri və ya coğrafi yerləri təhlil edərək şirkətin performansını ölçür. Məsələn: istehsal sürəti, istehsal xərcləri, sifarişlərin işlənmə sürəti.
Funksional KPI-lar
Şirkət daxilində xüsusi şöbələrə və ya funksiyalara fokuslanan KPI-lardır. Məsələn, maliyyə şöbəsi üçün ümumi mənfəət marjası; İT şöbəsi üçün problem həll etmə müddəti və ya sistemin işləmə müddəti.
Qabaqcıl və Geridəqalan KPI-lar
Qabaqcıl KPI-lar: Gələcəkdə baş verəcək bir dəyişikliyi göstərir və nəticələrə təsir etməyə kömək edir. Məsələn, gündəlik kalori qəbulu gələcək çəki itkisini proqnozlaşdıra bilər.
Geridəqalan KPI-lar: Artıq baş vermiş bir dəyişikliyi və ya keçmiş hərəkətlərin nəticələrini ölçür. Məsələn, cari bədən çəkisi keçmiş qidalanma və idman vərdişlərini əks etdirir.
Şöbələr üzrə vacib KPI nümunələri
1. Maliyyə KPI-ları

Şirkətin maliyyə vəziyyətini, gəlir-gider balansını və rentabelliyini ölçür.
- Satışların miqdarı (Sales Volume): Müəyyən dövrdə reallaşdırılan ümumi satışların sayı və ya dəyəri.
- Mənfəət marjası (Profit Margin): Xalis mənfəətin ümumi gəlirə nisbəti.
- Pul axını (Cash Flow): Müəyyən dövrdə şirkətə daxil olan və çıxan pul vəsaitinin miqdarı.
- Ümumi gəlir-xərc cədvəlləri (Revenue vs. Expense): Gəlirlər və xərclərin müqayisəli analizi.
- Xalis mənfəət marjası (Net Profit Margin): Vergilər və xərclər çıxıldıqdan sonra qalan gəlir nisbəti.
- Əməliyyat pul axını (Operating Cash Flow): Əsas əməliyyat fəaliyyətlərindən əldə edilən xalis pul vəsaiti.
2. Satış KPI-ları

Satış şöbəsinin performansını və gəlir gətirmə qabiliyyətini ölçür.
- Yeni müştəri nisbəti (New Customer Rate): Müəyyən dövrdə cəlb olunan yeni müştərilərin ümumi müştərilərə nisbəti.
- Satış dövrünün uzunluğu (Sales Cycle Length): İlk təmasdan satışın bağlanmasına qədər keçən orta müddət.
- Ümumi satış həcmi (Total Sales Volume): Satışdan əldə olunan ümumi dəyər və ya miqdar.
- Yeni potensial müştərilər (New Leads Generated): Satış imkanları yaradan yeni əlaqələrin sayı.
- Ortalama müştəri dəyəri (Average Customer Value): Hər bir müştərinin şirkətə gətirdiyi orta gəlir miqdarı.
3. Marketinq KPI-ları

Marketinq fəaliyyətlərinin effektivliyini və ROI-ni (Return on Investment) ölçür.
- Veb-saytda keçirilən vaxt (Average Session Duration): İstifadəçilərin saytda keçirdiyi orta müddət.
- Aylıq veb-sayt trafiki (Monthly Website Traffic): Müəyyən ay ərzində sayta daxil olan unikal ziyarətçilərin sayı.
- Sosial media qarşılıqlı əlaqəsi (Social Media Engagement): Bəyənmə, şərh, paylaşma və kliklənmə nisbətləri.
- Kliklənmə nisbəti (CTR – Click Through Rate): Reklama və ya linkə klik edənlərin, onu görənlərə nisbəti.
- Email açılma nisbəti (Email Open Rate): Göndərilən email kampaniyalarının açılma faizi.
- Konversiya nisbətləri (Conversion Rate): Saytda müəyyən məqsədin (satınalma, qeydiyyat və s.) tamamlanma faizi.
4. Müştəri Xidmətləri KPI-ları

Müştəri məmnuniyyətini və xidmət keyfiyyətini ölçür.
- Müştəri məmnuniyyəti dərəcəsi (CSAT – Customer Satisfaction Score): Müştərilərin xidmətdən nə dərəcədə razı qaldığını ölçən göstərici.
- Müştəri loyallığı nisbəti (NPS – Net Promoter Score): Müştərilərin şirkəti başqalarına tövsiyə etmə ehtimalı.
- Həll olunan sorğu sayı (Tickets Resolved): Müəyyən dövrdə həll edilən müştəri müraciətlərinin sayı.
- Ortalama cavab müddəti (Average Response Time): Müştəri sorğularına cavab vermək üçün tələb olunan orta vaxt.
5. İnsan Resursları KPI-ları

İşçi məmnuniyyətini, heyət səmərəliliyini və kadr sabitliyini ölçür.
- İşçi məmnuniyyəti (Employee Satisfaction): İşçilərin iş şəraitindən və mədəniyyətindən razılıq səviyyəsi.
- İş yeri təhlükəsizliyi (Workplace Safety): İş yerində baş verən hadisə və qəzaların statistikası.
- İşçilərin təlim saatları (Training Hours per Employee): Hər işçi üçün müəyyən dövrdə ayrılan təlim müddəti.
- Könüllü işdən çıxma nisbəti (Voluntary Turnover Rate): İşçilərin könüllü olaraq şirkətdən ayrılma faizi.
KPI-lar Necə Hesablanır?
KPI hesablamaları biznesin spesifik hədəflərinə uyğun olaraq dəyişir. Addımlar:
- Hədəflərin müəyyənləşdirilməsi: Strateji və əməliyyat məqsədlərinin dəqiq müəyyən edilməsi.
- Metrikaların seçilməsi: Bu hədəflərə çatmaq üçün izləniləcək konkret ölçülərin müəyyən edilməsi.
- Məlumatların toplanması: CRM, ERP, analitika platformaları, sorğular və digər mənbələrdən məlumat toplamaq.
- Təhlil və hesabat: Toplanan məlumatları analiz etmək, KPI-ları hesablamaq və nəticələri müntəzəm olaraq izləmək.
KPI-lar təşkilatlara fəaliyyətlərinin effektivliyini qiymətləndirmək, zəif nöqtələri müəyyənləşdirmək və strateji qərarlar qəbul etmək üçün güclü alət təqdim edir. OnDigital agentliyi olaraq düzgün müəyyənləşdirdiyimiz KPI-lar sayəsində şirkətlər yalnız bu günü deyil, həm də gələcək inkişaf istiqamətlərini daha aydın görə bilərlər.